สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ได้ประกาศรางวัลการวิจัยแห่งชาติ ประจำปี 2566 รางวัลประกาศเกียรติคุณ สาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์ ได้แก่ ผลงานประดิษฐ์คิดค้น เรื่อง ชุดตรวจวัณโรคแบบอ่านผลด้วยตาเปล่า MTB Strip โดย รองศาสตราจารย์ ดร.ทนพญ. ปาหนัน รัฐวงศ์จิรกุล หัวหน้าโครงการวิจัย และคณะทีมนักวิจัยจากคณะสหเวชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยผู้ประดิษฐ์เข้ารับรางวัลและจัดแสดงผลงานในงานวันนักประดิษฐ์ ซึ่งปีนี้จัดขึ้นระหว่างวันที่ 2 – 6 กุมภาพันธ์ 2566 ณ ศูนย์นิทรรศการและการประชุมไบเทค บางนากรุงเทพมหานคร
รองศาสตราจารย์ ดร.ทนพญ. ปาหนัน รัฐวงศ์จิรกุล หัวหน้าโครงการวิจัย กล่าวว่า การพัฒนาสิ่งประดิษฐ์จึงเกิดขึ้นภายใต้แนวความคิดที่ต้องการชุดตรวจวัณโรคที่สามารถตรวจได้รวดเร็ว เป็นชุดตรวจที่อาศัยหลักการทางอณูชีววิทยาที่มีความไวและความจำเพาะสูง ที่ไม่จำเป็นต้องอาศัยเครื่องมือจำเพาะที่มีราคาแพง และควรเป็นเทคนิคที่ใช้งานง่าย อ่านผลได้ง่ายด้วยตาเปล่าทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากสามารถเข้าถึงการวินิจฉัยวัณโรคได้อย่างครอบคลุมและง่ายขึ้น ส่งผลต่อการพิจารณาให้การรักษาที่เหมาะสมต่อไป อันจะช่วยลดจำนวนผู้ป่วยวัณโรคได้ จึงเป็นที่มาของสิ่งประดิษฐ์ที่ชื่อว่า “ชุดตรวจวัณโรคแบบอ่านผลด้วยตาเปล่า MTB Strip” ซึ่งสามารถวินิจฉัยวัณโรคได้จากสิ่งส่งตรวจเสมหะของผู้ป่วยโดยตรง มีประสิทธิภาพดีเทียบเท่ากับเทคนิคทางอณูชีววิทยา
ที่มีในปัจจุบัน โดยมีความไวและความจำเพาะสูง อาศัยหลักการเพิ่มปริมาณสารพันธุกรรมภายใต้อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียสคงที่ที่ชื่อว่า Multiplex-recombinase polymerase amplification ร่วมกับไพรเมอร์ที่จำเพาะต่อเชื้อ M. tuberculosis ได้แก่ IS1081 และ IS6110 และตรวจสอบผลผลิตสารพันธุกรรมด้วยแถบตรวจ MTB Strip ที่พัฒนาขึ้น ดังนั้นการทดสอบจึงทำได้ง่ายเพราะใช้เพียงกล่องควบคุมอุณหภูมิทั่วไปที่มีอยู่ในห้องปฏิบัติการ
ในการดำเนินปฏิกิริยา มีต้นทุนในการตรวจวินิจฉัยวัณโรคที่ถูก เนื่องจากไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องมือจำเพาะ การทดสอบจนถึงอ่านผลมีความรวดเร็ว ใช้ระยะเวลาไม่เกิน 40 นาที และสามารถอ่านผลง่ายได้ทันทีด้วยตาเปล่า นอกจากนี้ยังสามารถเก็บรักษาไว้ได้ที่อุณหภูมิปกติ โดยมีอายุการเก็บรักษา 1 ปี เหมาะสำหรับห้องปฏิบัติการขนาดเล็ก เพื่อใช้วินิจฉัยวัณโรค ซึ่งจะช่วยลดการแพร่กระจายเชื้อในประเทศไทยในอนาคต อันจะนำไปสู่นวัตกรรม
ที่ช่วยให้บุคลากรทางการแพทย์สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวดเร็ว และการวัดผลที่แม่นยำ ด้วย“ชุดตรวจวัณโรคแบบอ่านผลด้วยตาเปล่า MTB Strip”
